Les 5: hij is verhuisd of hij is verhuist
Don Quichot trekt ten strijde!
O, o, o, wat gaat het vaak fout in onze mooie taal: de d of de t aan het eind van een voltooid deelwoord. Ik doe een poging het nog één keer uit te leggen.
Veel mensen hebben er wel eens van gehoord: ’t Kofschip. Ook wel ’t Fokschaap genoemd. Dit is een ezelsbruggetje waarmee je kunt bepalen of een voltooid deelwoord een d of een t krijgt op het eind.
Bij voltooid deelwoorden als ‘genomen’, ‘gelopen’ en ‘gebakken’ is er natuurlijk niets aan de hand. Dan heb je geen d of t nodig. Er zijn echter heel veel voltooid deelwoorden die eindigen op een d of een t en die zijn voor veel mensen heel erg moeilijk.
Is het verhuisd of verhuist? Betaald of betaalt? Als je nou echt helemaal geen idee hebt en je moet gokken, gok dan op een d. Dat is vaker goed dan een t. Wil je het echter altijd goed doen (en dat wil je), dan moet je nu even opletten. Hier komt het ezelsbruggetje.
’t Kofschip
Werkwoorden waarvan de stam eindigt op een medeklinker uit ’t Kofschip, krijgen als voltooid deelwoord aan het eind een t. De stam van het werkwoord is het werkwoord zonder –en of –n.
Kapp(en) – de p staat in ’t Kofschip – gekapt
Pakk(en) – de k staat in ’t Kofschip – gepakt
Poff(en) – de f staat in ’t Kofschip – gepoft
Fiets(en) – de s staat in ’t Kofschip – gefietst
Laat je niet gek maken!
Verhuiz(en), verhuisd – in het voltooid deelwoord staat een s en die staat in ’t Kofschip. Dus denk je misschien dat het voltooid deelwoord met een t moet. Dat klopt niet! Je moet kijken naar de medeklinker aan het eind van de stam van het werkwoord! En dat is een z! Staat die in ’t Kofschip? Nee. Dus wat is de laatste letter van het voltooid deelwoord? Precies. Een d.
Lev(en), geleefd – hier gebeurt hetzelfde, maar dan met een f en een v. De f staat in ’t Kofschip, maar de laatste letter van de stam is geen f, maar een v.
Draai(en) – de stam eindigt niet op een medeklinker, maar op een klinker (de i), dus het voltooid deelwoord krijgt een d! Laat je niet in de war brengen door die i. Die staat wel in ’t Kofschip, maar het ging niet om de klinkers!
Helaas
Je ziet: als je het echt goed wilt doen, zul je in ieder geval moeten onthouden:
– wat een voltooid deelwoord is;
– wat de stam van het werkwoord is;
– hoe je ’t Kofschip gebruikt.
Ik moet zelf maar eens op een cursus Online Presentaties Maken Met Voice Over… Wat zien mijn filmpjes er beroerd uit! Gelukkig heb ik meer verstand van taal.
En ik dacht altijd dat onze juf op de basisschool ’t Fokschaap zelf verzonnen had, de oplichtster 🙂
Leuk – en vooral heel duidelijk – stukje. Ik betrap mezelf er nog regelmatig op dit soort fouten. Eerst denken, dan schrijven.
[…] Dit blogartikel was vermeld op Twitter door Wanda G en Nathalie Saraber, Scherpschrijver. Scherpschrijver heeft gezegd: Don Quichot heeft weer gepost, mensen! http://wandadijkstra.nl/les-5-hij-is-verhuisd-of-hij-is-verhuist/ RT PLS […]
Beste Wanda,
Goed stukje (heb het filmpje niet bekeken).
1 opmerking: Je schrijft:
“Je ziet: als je het echt goed wilt doen, zul je in ieder geval moeten onthouden:
– wat een voltooid deelwoord is;
– wat de stam van het werkwoord is;
– hoe je ’t Kofschip gebruikt.”.
De laatste 2 punten (streepjes) leg je uit, maar het eerste niet: ‘Wat is een voltooid deelwoord’. Daar gaat het bij veel mensen mis, denk ik. Als er ‘ge-‘ voor de stam staat, herkennen ze een voltooid deelwoord vaak nog wel. Maar bij andere voltooid deelwoorden zien ze het niet. Dus een aanvulling daarop ín dit stukje zou zinvol zijn (voor het AD enzo.. ;-)), denk ik.
Ik heb ook een blogje gemaakt ‘help, wat is een voltooid deelwoord’. Ik zal naar aanleiding van jouw reactie daar een linkje voor maken in dit blogje.
Hai. Leuk dit. Ik schrijf en lees de laatste tijd zoveel Engels dat ik soms twijfel hoe ik Nederlandse woorden schrijf. Er is een woord waar ik altijd problemen mee had en dat is het woord gebeurd.
De stam is dan gebeur? Ik twijfel al weer dus ene r wat niet in het kofschip staat dus is het was gebeurd? Hartelijk dank iig.
Je doet het goed.
Let op: dit geldt voor het voltooid deelwoord, niet voor de persoonsvorm!
Oops ik bedoel natuurlijk gebeurd is de stam niet gebeur dus d is niet in het kofschip dus nog steeds gebeurd?
Heel erg veel bedankt Wanda,
Ik heb het 1 x gelezen en ik snap het. Ik was 20 toek ik uit Bosnië en Herzegovina ben gekomen naar Nederland. Ik heb niet in Nederland op basisschool gezeten en daarom mis ik wat dingetjes. Ik heb nu jouw site ontdekt en zal vaker lessen volgen bij jou.
dank je wel
grotjes Edin