Laatst vroeg Nathalie mij op Facebook of ze ‘u hebt’ of ‘u heeft’ moet gebruiken. Ik begrijp haar verwarring, want je ziet beide vormen. Welke is goed? Het antwoord is: beide. Dat komt door hoe het woord ‘u’ onstaan is. Een mooi voorbeeld van het grillige karakter van taal.
Veel mensen gebruiken van nature de vorm ‘u heeft’, omdat ze dat gevoelsmatig mooier vinden. Echter, gebruiken ze dan ook de vorm ‘u is’? Nee, dat niet. We zeggen (en schrijven) allemaal ‘u bent’.
Omdat we allemaal ‘u bent’ zeggen, zou je kunnen denken dat ‘u’ de tweede persoon is, maar dan beleefder. Waarom kiezen dan zoveel mensen voor ‘u heeft’ in plaats van ‘u hebt’? Je zegt immers ook niet ‘jij heeft’. Wat is er aan de hand? Is ‘u’ misschien geen tweede persoon, maar een derde persoon?
Aangezien veel mensen graag ‘u heeft’ gebruiken, zou je het bijna denken. En dat is geen gekke gedachte. Mogelijk is ‘u’ een afgesleten vorm van ‘uwe edelheid’, dat natuurlijk een derde persoon is. ‘Uwe edelheid is van harte welkom’ klinkt volstrekt logisch. Dan is het dus ook ‘u is’ en dat vinden we ouderwets. Terecht; het ís ouderwets.
Wil je consequent zijn en graag ‘u heeft’ gebruiken, dan zou je eigenlijk ook ‘u is’ moeten gebruiken. Dat doet niemand. Veel mensen gebruiken ‘u heeft’ en ‘u bent’; dat betekent eigenlijk dat je de ene keer ‘u’ als derde persoon gebruikt en de andere keer als tweede persoon. Wil je consequent zijn en niet ‘u is’ gebruiken, dan kies je voor ‘u hebt’ in combinatie met ‘u bent’.
Je kunt natuurlijk ook niet consequent zijn en gewoon ‘u heeft’ gebruiken in combinatie met ‘u bent’. Waarom niet? Niemand zit de hele dag jouw zinnen te ontleden. Behalve ik dan 😉
Kortom: het is een keuze. Wees je bewust van wat je doet. Wil je consequent zijn, gebruik dan ‘u’ als tweede persoon en vervoeg de werkwoorden op die manier. Vind je ‘u hebt’ lelijk, maar ‘u is’ ook? Wees dan niet consequent. Het kan; taal is grillig.
Als jij voor jouw bedrijf, website of boek een bepaalde lijn kiest, hou die vol. Ook als je niet consequent bent, door ‘u heeft’ met ‘u hebt’ te combineren, moet je dat consequent volhouden.
Overigens kiest Genootschap Onze Taal voor de combinatie ‘u hebt’ en ‘u bent’. Lees hier het artikel van Onze Taal >>
‘U’ komt voort uit Uwe Edele, dat schrijft iedereen (over van elkaar). Het ‘U’ werd vroeger gebruikt uit een vorm van onderdanigheid. Je durfde een maatschappelijk hoger geplaatste niet rechtstreeks aan te spreken. Had je wel het lef, dan keek je de ander natuurlijk niet aan, maar hield je je ogen op de grond gericht. En om de onderdanigheid én de afstand tussen beide partijen in het gesprek zo duidelijk mogelijk te benadrukken, werd bij Uwe Edele de derde persoon gebruikt. Je hebt toch niet bij elkaar op school gezeten?! ‘U heeft’ klinkt – en ìs – dus hartstikke ouderwets!
Die tijd hebben we toch echt wel gehad. Het enige dat wij – anders dan in het Engels, bijvoorbeeld – nog kennen, is de beleefdheidsvorm ‘u’. Maar we moeten de ouderwetse onderdanigheid nu echt eens loslaten en ‘u’ gewoon als tweede persoon enkelvoud en meervoud gebruiken!
Beleefd zijn is niet erg, maar onderdanig ………… Dat hoeft echt niet meer. Dus stop met ‘u heeft’ en ga verder met ‘u hebt’. Maar dan wel consequent met het wederkerend voornaamwoord ‘u’ in “U hebt u bezeerd?” en dus niet “U hebt zich bezeerd?”
Ik snap de discussie niet. Waarom kan de Taalunie niet eenvoudig voorschrijven dat we ‘u’ voortaan alleen als tweede persoon enkelvoud en meervoud gebruiken?
Het Engels kent de beleefdheidsvorm nog wel. Het is “you”, klinkt ook hetzelfde als de letter U. Het is de onbeleefde vorm “thou” die ze hebben laten vallen.
Hallo Wanda,
Op zoek naar iets anders en door mijn eigen fascinatie voor goede taal verloor ik mezelf in jouw leuke taallessen.
Maar de uitleg in taalles 15 wringt een tikkeltje. Probeert u het maar eens met een vragende vorm of probeer jij dat met een gebiedende wijs. Of andere variaties waarbij het onderwerp niet voor maar achter het gezegde staat. Dan heb je (heeft u / hebt u) snel gezien dat het werkwoord toch een andere vervoeging krijgt. Of wil jij ( wil u / wilt u) het liever niet zien?
En dan heb ik het nog niet over de regionale component van de taal: in het Vlaams pakt het anders uit dan in het Hollands. Dat geldt ook voor Limburgse, Brabantse en Saksische invloeden op het Nederlands.
Een anecdote over “U is”. Vriend Peer is liefhebber van beleefde omgangsvormen en van archaische taal – ik kan hier geen trema typen -. Hij omschreef ooit een heer als iemand die voor een ander de deur openhoudt. Toen ik dat een keer deed, zei hij: “Meneer, u is een heer”. Een ge-emancipeerde vriendin had het gehoord en deed het zelfde. “Mevrouw, u is een heer, hahaha.”
Het wachten is op jouw les over haakjes, schuine streepjes, gedachtenstreepjes, koppeltekens, trema’s en zo meer. In de tussentijd kan ik mijn ondersteuning voor jouw kandidatuur als lijsttrekker vast wel in jouw brievenbus stoppen.
Hallo Wanda,
Wat ik niet lees is:
a/Dat in andere delen van NL het normaal is om u hebt te gebruiken en ik meen dat Holland daar juist van afwijkt met u heeft.
b/ Wie en waarom wordt bepaalt dat u heeft beleefder is dan u hebt.
c/Tegenwoordig gebruiken we meer u hebt. Van wanneer dateert tegenwoordig. Ik ben 74 jaar en heb op zowel de lagere school en middelbare school u hebt geleerd als 2e persoon.
d/Als het ’n beleefdheidsvorm is zoals men meent, nou ja dan degraderen we u wel even naar de 3e persoon en wordt gelijkgsteld met hij en zij. Dat lijkt me toch ook niet juist. Voor mij geldt dus, u hebt. Verder ook nog, u bent, u kunt en u zult. U of je kan, zal en wil is igenlijk fout Nederlands, dat vooral in het Westen gebezigd werd en word. Als je dat maar lang genoeg doet wordt het vanzlf fout over genomen. Hetzelfde is al aan ’t gebeureen met, overnieuw in plaats van het juiste, opnieuw.
Zo is er ook verschil in nu en nou. Je moet maar eens opletten hoe vaak in ’t Westen nu gebruikt wordt terwijl het nou(eigenlijk) zou moeten zijn.
In officiële brieven komen, je kan,zal en wil nagenoeg niet voor.
Groeten,
Joop.
Persoonlijk klinkt ”U hebt” voor mij ongeveer net zo krom, als bijv. iemand ”hij heb” zou zeggen. De variatie ”U hebt” heb ik tot nu toe zelden gehoord/gezien.
Je ziet ‘m vaak, omdat mensen ernaar neigen het als een tweede persoon te zien. Wat niet zo gek is, want je zegt ook ‘u bent’ en niet ‘u is’. Dat laatste ervaren we als ouderwets.